सलोक ॥ संत उधरण दइआलं आसरं गोपाल कीरतनह ॥ निरमलं संत संगेण ओट नानक परमेसुरह ॥१॥ चंदन चंदु न सरद रुति मूलि न मिटई घांम ॥ सीतलु थीवै नानका जपंदड़ो हरि नामु ॥२॥ पउड़ी ॥ चरन कमल की ओट उधरे सगल जन ॥ सुणि परतापु गोविंद निरभउ भए मन ॥ तोटि न आवै मूलि संचिआ नामु धन ॥ संत जना सिउ संगु पाईऐ वडै पुन ॥ आठ पहर हरि धिआइ हरि जसु नित सुन ॥१७॥

अर्थ: जो संत जन गोपाल प्रभू के कीर्तन को अपने जीवन का सहारा बना लेते हैं, दयाल प्रभू उन संतों को (माया की तपस से) बचा लेता है, उन संतों की संगति करने से पवित्र हो जाते हैं। हे नानक! (तू भी ऐसे गुरमुखों की संगति में रह के) परमेश्वर का पल्ला पकड़।1। चाहे चंदन (का लेप किया) हो चाहे चंद्रमा (की चाँदनी) हो, और चाहे ठंडी ऋतु हो – इनसे मन की तपस बिल्कुल भी समाप्त नहीं हो सकती। हे नानक! प्रभू का नाम सिमरने से ही मनुष्य (का मन) शांत होता है।2। प्रभू के सुंदर चरणों का आसरा ले के सारे जीव (दुनिया की तपस से) बच जाते हैं। गोबिंद की महिमा सुन के (बँदगी वालों के) मन निडर हो जाते हैं। वे प्रभू का नाम-धन इकट्ठा करते हैं और उस धन में कभी घाटा नहीं पड़ता। ऐसे गुरमुखों की संगति बड़े भाग्यों से मिलती है, ये संत जन आठों पहर प्रभू को सिमरते हैं और सदा प्रभू का यश सुनते हैं।17।

ਅੰਗ : 709

ਸਲੋਕ ॥ ਸੰਤ ਉਧਰਣ ਦਇਆਲੰ ਆਸਰੰ ਗੋਪਾਲ ਕੀਰਤਨਹ ॥ ਨਿਰਮਲੰ ਸੰਤ ਸੰਗੇਣ ਓਟ ਨਾਨਕ ਪਰਮੇਸੁਰਹ ॥੧॥ ਚੰਦਨ ਚੰਦੁ ਨ ਸਰਦ ਰੁਤਿ ਮੂਲਿ ਨ ਮਿਟਈ ਘਾਂਮ ॥ ਸੀਤਲੁ ਥੀਵੈ ਨਾਨਕਾ ਜਪੰਦੜੋ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ॥੨॥ ਪਉੜੀ ॥ ਚਰਨ ਕਮਲ ਕੀ ਓਟ ਉਧਰੇ ਸਗਲ ਜਨ ॥ ਸੁਣਿ ਪਰਤਾਪੁ ਗੋਵਿੰਦ ਨਿਰਭਉ ਭਏ ਮਨ ॥ ਤੋਟਿ ਨ ਆਵੈ ਮੂਲਿ ਸੰਚਿਆ ਨਾਮੁ ਧਨ ॥ ਸੰਤ ਜਨਾ ਸਿਉ ਸੰਗੁ ਪਾਈਐ ਵਡੈ ਪੁਨ ॥ ਆਠ ਪਹਰ ਹਰਿ ਧਿਆਇ ਹਰਿ ਜਸੁ ਨਿਤ ਸੁਨ ॥੧੭॥

ਅਰਥ : ਸਲੋਕ ॥ ਜੋ ਸੰਤ ਜਨ ਗੋਪਾਲ-ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਕੀਰਤਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਦਿਆਲ ਪ੍ਰਭੂ ਉਹਨਾਂ ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ (ਮਾਇਆ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਤੋਂ) ਬਚਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਕੀਤਿਆਂ ਪਵਿਤ੍ਰ ਹੋ ਜਾਈਦਾ ਹੈ । ਹੇ ਨਾਨਕ! (ਤੂੰ ਭੀ ਅਜੇਹੇ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ) ਪਰਮੇਸਰ ਦਾ ਪੱਲਾ ਫੜ ।੧। ਭਾਵੇਂ ਚੰਦਨ (ਦਾ ਲੇਪ ਕੀਤਾ) ਹੋਵੇ ਚਾਹੇ ਚੰਦ੍ਰਮਾ (ਦੀ ਚਾਨਣੀ) ਹੋਵੇ, ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਠੰਢੀ ਰੁੱਤ ਹੋਵੇ—ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਮਨ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਉੱਕਾ ਹੀ ਮਿਟ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ । ਹੇ ਨਾਨਕ! ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿਮਰਿਆਂ ਹੀ ਮਨੁੱਖ (ਦਾ ਮਨ) ਸ਼ਾਂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।੨। ਪਉੜੀ ॥ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਚਰਨਾਂ ਦਾ ਆਸਰਾ ਲੈ ਕੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵ (ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਤੋਂ) ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਗੋਬਿੰਦ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਸੁਣ ਕੇ (ਬੰਦਗੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ) ਮਨ ਨਿਡਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਨਾਮ-ਧਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਧਨ ਵਿਚ ਕਦੇ ਘਾਟਾ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ । ਅਜੇਹੇ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤਿ ਬੜੇ ਭਾਗਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਸੰਤ ਜਨ ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਸਿਮਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੂ ਦਾ ਜਸ ਸੁਣਦੇ ਹਨ ।੧੭।

ਖਾਲਸਾ
≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈
ਇੱਕ ਮੁੱਠੀ ਛੋਲਿਆਂ ਦੀ ਖਾ ਘੋੜੇ ਦੀ ਕਾਠੀ ਤੇ
ਬੀਆ ਬਾਨ ਜੰਗਲਾਂ ਚ ਗੱਜੇ ਖਾਲਸਾ,
ਤੇੜ ਕੱਛਹਿਰਾ ਮੋਢੇ ਤੇ ਹਥਿਆਰ ਰੱਖੇ
ਵੈਰੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਨੂੰ ਡਰਾਵੇ ਖਾਲਸਾ,
ਜੰਗਲਾਂ ਚ ਕਰੇ ਰਾਜ,ਤਖ਼ਤ ਤੇ ਬੈਠੇ
ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜੜਾ ਪਵਾਵੇ ਖਾਲਸਾ,
ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਬਾਣੇ ਚ ਪਰਪੱਕ ਪੂਰਾ
ਸ਼ਰਣ ਆਏ ਨੂੰ ਦੇਗ ਚੜ੍ਹ ਆਏ ਨੂੰ ਝਟਕਾਏ ਖਾਲਸਾ,
ਗਊ ਗਰੀਬ ਦੀ ਕਰੇ ਰਾਖੀ
ਹਾਕਮ ਤੋਂ ਲੁੱਟ ਦੀਨ ਨੂੰ ਖਜਾਨਾ ਲੁਟਾਏ ਖਾਲਸਾ,
ਘੋੜੇ ਦੀ ਕਾਠੀ ਤੇ ਲਾਵੇ ਦਰਬਾਰ
ਰਾਜ ਕਰੇਗਾ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਜੈਕਾਰੇ ਗਜਾਏ ਖਾਲਸਾ,
ਮਸਤਾਨੇ ਲੰਗਰਾਂ ਚ ਵੀ ਬੇਪ੍ਰਵਾਹ
ਦਰ ਆਏ ਭੁੱਖਿਆ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਏ ਖਾਲਸਾ,
ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਪੈਣ ਮੁੱਲ
ਵੈਰੀਆਂ ਦੀ ਹਿੱਕ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਵੱਜੇ ਖਾਲਸਾ,
ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਭੁਲੇਖਾ ਸਿੰਘ ਹੋ ਗਏ ਖ਼ਤਮ
ਬਾਬਾ ਬੋਤਾ ਸਿੰਘ ਗਰਜ਼ਾ ਸਿੰਘ ਲਾਏ ਚੁੰਗੀ ਖਾਲਸਾ,
ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਾਨ ਇੱਕ ਵਿਧਾਨ ਤੇ ਡੱਟ ਕੇ
ਛੱਡ ਧੜੇਬੰਦੀਆਂ ਬੋਲ ਹੱਲਾ, ਦਿੱਲੀ ਫਤਹਿ ਕਰੇ ਖਾਲਸਾ,
ਘੋੜੇ ਦੀ ਕਾਠੀ ਤੋਂ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ
ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਅਫ਼ਗਾਨ ਖਾਲਸਾਈ ਝੰਡਾ ਝੂਲਾਏ ਖਾਲਸਾ |
….. ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ✍️

ਦਰਸ਼ਨੀ ਡਿਊੜੀ ਤੋ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੱਕ ਦੇ 84 ਕਦਮਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਜੋ 99% ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਨਹੀ ਪਤਾ ਹੋਵੇ ਗਾ ਆਉ ਅੱਜ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੀਏ ਜੀ ।
ਦਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਡੇਹਰੀਵਾਲ ਜਿਲਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋ ਗੁਰਸਿੱਖ ਬਜੁਰਗ ਜੋ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਸਮਾ ਪਹਿਲਾ ਅਲਵਿੱਦਾ ਆਖ ਗਏ ਸਨ । ਜਿਹਨਾ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਕਹਿ ਕੇ ਬਲਾਉਦੇ ਸਨ ਬਹੁਤ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ ਤੇ ਨਾਲ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਸਨ । ਦਾਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ ਉਹਨਾ ਕੋਲੋ ਵਿਦਿਆ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ਬਹੁਤ ਭਜਨੀਕ ਨਿਤਨੇਮੀ ਰੂਹ ਸੀ । ਇਕ ਵਾਰ ਮੈਨੂੰ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦਿਆ ਇਤਿਹਾਸ ਦਸਿਆ ਜੋ ਆਪ ਜੀ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪਾਉਣ ਲਗਿਆ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਬਖਸ਼ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲਗੇ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਇਹ ਮੈ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦਾ ਕੋਲੋ ਸੁਣਿਆ । ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਖੇ ਬਾਉਲੀ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ 84 ਪੌੜੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਈਆਂ ਤੇ ਉਸ ਬਾਉਲੀ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਇਸ ਬੁਉਲੀ ਦੀਆ ਪੌੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਰਿਆਦਾ ਨਾਲ 84 ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਾਠ ਕਰਕੇ 84 ਵਾਰ ਇਸਨਾਨ ਕਰੇਗਾ ਉਸ ਦੀ 84 ਕਟੀ ਜਾਵੇਗੀ । ਬਹੁਤ ਪਰਉਪਕਾਰ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜੋ ਸੰਗਤ ਲਾਹਾ ਲੈਦੀਆ ਹਨ । ਜਦੋ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਗੁਰਗੱਦੀ ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹੋਏ ਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਨਗਰ ਵਸਾਇਆ । ਇਕ ਦਿਨ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਬੈਠੇ ਸੰਗਤਾਂ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਗਲ ਵਿਚ ਪੱਲਾ ਪਾ ਕੇ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ । ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਤੁਸਾ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਰਉਪਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਬਾਉਲੀ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਈ 84 ਕੱਟਣ ਦਾ ਵੀ ਵਰ ਬਖਸ਼ਿਆ। ਪਰ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਸਿੱਖ ਗ੍ਰਹਿਸਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਕੰਮ ਧੰਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀ ਕੱਢ ਸਕਦੇ ਤੁਸੀ 84 ਕੱਟਣ ਦਾ ਕੋਈ ਸੌਖਾਂ ਮਾਰਗ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ ਜੀ । ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਸੁਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ ਤੇ ਉਠ ਕੇ ਦਰਸ਼ਨੀ ਡਿਉੜੀ ਤੋ 84 ਕਦਮ ਚਲ ਕੇ ਰੁਕੇ ਤੇ ਸਿੱਖਾ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਇਸ ਜਗਾ ਤੇ ਮਹਾਨ ਅਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ । ਜੋ ਵੀ ਸਿੱਖ ਦਰਸ਼ਨੀ ਡਿਉੜੀ ਤੋ ਲੈ ਕੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਤਕ ਸਰਧਾ ਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨਾਲ ਵਾਹਿਗੂਰ ਜੀ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦਾ ਆਵੇ ਗਾ ਉਸ ਦੀ 84 ਕੱਟੀ ਜਾਵੇਗੀ । ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਵਰ ਸੀ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਲਈ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ । ਜਦੋ ਮੈਨੂੰ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੇ ਦਸਿਆ ਬਹੁਤ ਮਨ ਵੀ ਵੈਰਾਗਮਈ ਹੋਇਆ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਧੰਨ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਾਸ ਨੂੰ ਬਖਸ਼ਿਆ ਸੀ ਕਿਉਕਿ ਦਾਸ ਦਾ ਜਿਲਾ ਵੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਸੀ । ਜਦੋ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੇ ਦਸਿਆ ਸਾਇਦ ਵੀਹ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾ ਦੀ ਗਲ ਹੋਊ ਮੈ ਫੇਰ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਆ ਬਸ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਜੋ ਗਿਆਨੀ ਜੀ ਨੇ ਦਸਿਆ ਇਹ ਸਹੀ ਹੈ । ਵਾਕਿਆ ਹੀ ਦਰਸ਼ਨੀ ਡਿਉੜੀ ਤੋ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ 84 ਹੀ ਕਦਮਾ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਹੈ ਜਦ ਗਿਆ ਦਰਸ਼ਨੀ ਡਿਉੜੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੜਦਿਆ ਹੀ ਕਦਮ ਗਿਣਨੇ ਸੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਦੋ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ ਤਾ ਪੂਰੇ 84 ਕਦਮ ਬਣੇ ਮਨ ਸਰਧਾ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋ ਇਕ ਹੀ ਸ਼ਬਦ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ।
ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤਰਸਿੱਕਾ ।

ਬੀਬੀ ਸੰਤੀ ਜੀ ਉਹ ਨਿਰਭੈ ਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਖੀ ਸਰਵਰੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਆ ਕੇ ਸੌਹਰੇ ਪ੍ਰਵਾਰ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬਾਈਕਾਟ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਭਾਵੇਂ ਏਨੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਕਸ਼ਟ ਉਸ ਦੇ ਸੌਹਰਿਆਂ ਨੇ ਦਿੱਤੇ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਤੇ ਅੜੀ ਰਹੀ ਆਪਣੇ ਇਕੋ ਇਕ ਪੁੱਤਰ ਭਾਈ ਪੱਲੇ ਨੂੰ ਨੇਕ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਕੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਖੀ ਸਰਵਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਰੱਖ ਆਪਣੀ ਸਿਆਣਪ ਤੇ ਗੁਰੂ ਸ਼ਰਧਾ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਘਰ ਨਾਲ ਜੋੜੀ ਰੱਖਿਆ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਦੇ ਖਿੱਚੇ ਮੀਰੀ – ਪੀਰੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਦੁਰਕਾਰੇ ) ਗਰੀਬਾਂ ਦੇ ਘਰ ਚਰਨ ਪਾ ਘਰ ਪਵਿੱਤਰ ਕਰ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਲੈ ਆਂਦਾ ।
ਬੀਬੀ ਸੰਤੀ ਸੁਲਤਾਨ ਵਿੰਡ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ । ਇਸ ਦੇ ਮਾਪੇ ਬੜੇ ਗੁਰਸਿੱਖ , ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਨ । ਇਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਲਾਗੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਆਪਣੀ ਕਿਰਤ ਵਿਰਤ ਕਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਸੇਵਾ ਆਦਿ ਕਰ ਘਰ ਮੁੜਦੇ।ਬੀਬੀ ਸੰਤੀ ਵੀ ਬੜੇ ਕੱਟੜ ਸਿੱਖ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖਦੀ ਸੀ । ਰਬ ਦੀ ਕਰਨੀ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਬੁਤਾਲੇ ਮਨਮਤੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਹੋ ਗਿਆ । ਇਹ ਸੰਜੋਗ ਦੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਹੀ ਸਖੀਸਰਵਰਾਂ ਦਾ ਸੀ । ਘਰ ਘਰ ਜਠੇਰੇ ਬਣਾਏ ਹੋਏ । ਹੁਕੀਆਂ ਪੀਦੇ ਸਨ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਉਲਟ ਮਨ ਮਤਿ ਪਿਛੇ ਲੱਗ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬੇਅਰਥ ਗਵਾ ਰਹੇ ਸਨ । ਬੀਬੀ ਸੰਤੀ ਨੇ ਪੇਕਿਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਉਠ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕਦਿਆਂ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਪਾਠ ਕਰਦੀ । ਅੰਦਰ ਖਾਤੇ ਮਨੋ ਦੁਖੀ ਸਨ ਪਰ ਉਭਾਸ਼ਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦੀ । ਸੱਸ ਸੌਹਰੇ ਨੇ ਬਥੇਰਾ ਦਬਕਾਇਆ ਧਮਕਾਇਆ ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਵੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਬਣੀ ਕਬਰ ਤੇ ਮੱਥਾ ਨਾ ਟੇਕਿਆ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਮਿਹਰ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਹੋਵੇ ਉਹ ਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਮੜੀਆਂ ਗੋਰਾਂ ਨੂੰ ਕਾਹਨੂੰ ਪੂਜਦੇ ਹਨ । ਸੰਤੀ ਦਾ ਗੁਰੂ ਘਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੱਕਾ ਤੇ ਦਿੜ੍ਹ ਸੀ ਕਦੀ ਵੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਨੂੰ ਨਾ ਭੁਲੀ।ਲਗਣ ਨਾਲ ਸਵੇਰੇ ਉਠ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਕਾਰ ਵੀ ਭੱਜ ਭੱਜ ਕਰਨਾ ਤੇ ਨਾਮ ਅਭਿਆਸ ਵੀ ਕਰਨਾ । ਸਾਰਾ ਪ੍ਰਵਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਠ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਸ ਨਾਲ ਘਿਰਨਾ ਕਰਦਾ । ਜਦੋਂ ਸੰਤੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਹੇ ਨਾ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਸੱਸ ਸੌਹਰੇ ਨੇ ਇਕ ਕੱਚਾ ਕੋਠਾ ਦੇ ਕੇ ਅੱਡ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਮਾੜੇ ਮੋਟੇ ਕਪੜੇ ਤੇ ਕੁੱਝ ਭਾਂਡੇ ਦੇ ਦਿੱਤੇ । ਅੱਡ ਹੋ ਕੇ ਸੁਖ ਦਾ ਸਾਹ ਮਿਲਿਆ ਇਕ ਤਾਂ ਹੂਕੀ ਤੇ ਅੱਗ ਨਾ ਰਖਣੀ ਪਈ ਦੂਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਝਿੜਕਾਂ ਤੇ ਘਿਰਨਾ ਤੋਂ ਬਚੀ । ਸੰਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਲਿਜਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਾ , ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਮੱਥਾ ਟਿਕਾਇਆ । ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਰ ਸਿੱਖ ਬਣਾਇਆ । ਦੋਵੇਂ ਜੀ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਲੱਗੇ । ‘ ਆਪਦੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਨਹੀਂ ਟੇਕਣਾ । ਗੁਰੂ ਦੀ ਭਗਤੀ ਤੇ ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਦੀ ਸੰਗਤ ਕਰਨੀ ਹੈ । ਇਸ ਮਨੁਸ਼ਾ ਜਨਮ ਦਾ ਏਹੋ ਹੀ ਲਾਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਾਂ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨਾਲ ਇਕ ਮਿੱਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ।
ਹੁਣ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਕ ਪੁੱਤਰ ਬਖਸ਼ਿਆ । ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ “ ਪੱਲਾ ” ਰਖਿਆ । ਇਹ ਅਜੇ ਬਾਲਕ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਰਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੋ ਗਿਆ । ਹੁਣ ਸੰਤੀ ਵਿਧਵਾ ਹੋ ਗਈ ਬਿਪਤਾਵਾਂ ਦੇ ਪਹਾੜ ਡਿਗ ਪਏ । ਮਨਮਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਨ ਕਟਣੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਏ । ਪਰ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਹੌਸਲੇ ਨੇ ਦਿਲ ਨਹੀਂ ਛਡਿਆ ਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰੀ । ਗਰੀਬੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਸ਼ੀਹਣੀ ਵਾਂਗ ਡੱਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਪੱਲੇ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇਂਦੀ ਰਹੀ । ਹੁਣ ਇਸ ਦੀ ਸੱਸ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਆਪਣੇ ਦਿਉਰ ਨਾਲ ਸੰਤੀ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲਵੇ । ਸ਼ੇਰ ਦਿਲ ਸੰਤੀ ਨੇ ਇਸ ਗਲੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦਾ ਦੇਵਰ ਬਹੁਤ ਮੂਰਖ , ਉਜੱਡ ਤੇ ਹੱਕਾ ਪੀਦਾ ਸੀ । ਕਸ਼ਟਾਂ ਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ । ਸੰਤੀ ਦੇ ਦਿਉਰ ਤੇ ਘਰਦਿਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਜ਼ਮੀਨ ਵੀ ਬਹੁਤ ਥੋੜੀ ਦਿੱਤੀ । ਜਿਹੜੀ ਅਗੇ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਦਾ ਅੱਧ ਇਸ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ।
ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਪੱਲਾ ਗਭਰੂ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਸ ਨੇ ਆਪ ਖੇਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ । ਮਾਂ ਵੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ । ਧਰਮ ਕਿਰਤ ਕਰਦਾ । ਸੰਤੀ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਗੁਰੂ ਘਰ ਵੀ ਲੈ ਜਾਂਦੀ । ਉਥੇ ਕਈ ਦਿਨ ਰਹਿਣ ਦੇਂਦੀ । ਆਪ ਵੀ ਚੰਗੀ ਸੁਚੱਜੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਂਦੀ ਕਿਸੇ ਭੈੜੇ ਪੁਰਸ਼ ਲਾਗੇ ਨਾ ਬੈਠਣ ਦੇਂਦੀ ਸਗੋਂ ਕੰਮ ਵਿਚ ਮਗਣ ਰਹਿੰਦਾ । ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਹੀ ਮਾਂ ਪੁੱਤ ਨਾਲ ਨਾ ਬੋਲਦਾ ਸਗੋਂ ਘਿਰਨਾ ਕਰਦਾ । ਖੇਤਾਂ ਚੋ ਆ ਮਾਂ ਲਾਗੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦਾ । ਮਾਂ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀਆਂ ਸਾਖੀਆਂ ਦੱਸ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਉਪਕਾਰਾਂ ਦੇ ਬਰਕਤਾਂ ਬਾਰੇ ਦਸਦੀ ਰਹਿੰਦੀ । ਇਕ ਦਿਨ ਪੱਲੇ ਪੁਛਿਆ ਕਿ “ ਮਾਤਾ ਜਿਸ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਆਪਾਂ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਕਦੀ ਸਾਡੇ ਘਰ ਕਿਓ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ? ਅੱਜ ਹੀ ਇਕ ਸਰਵਰੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ “ ਮੋਕਲ ਜਾਣ ਲਈ ਲੰਘਿਆ ਹੈ । ਆਪਾਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਂਗ ਮਿਲਣ ਜਾਈਏ ।
ਦਇਆ ਤੇ ਮਿਹਰ ਹੋਵੇਗੀ । ਆਪਾਂ ਵੀ ਤਾਂ ਗਰੀਬ ਹਾਂ । ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੁਦਾ ਤੇ ਘਿਰਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਬੋਲਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਅਸੀਂ ਉਸ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ ਕੀ ਉਹ ਸੱਚ ਮੁੱਚ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਣਗੇ । ਸੱਚੀ ਬੋਲੀ ” ਹਾਂ ਪੁੱਤਰ । ਉਹ ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਗੁਰੂ ਜੀ ਜਰੂਰ ਦਇਆ ਕਰਨ ਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਣਗੇ । ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦਪੁਰ ਦਾ ਯੁੱਧ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਉਹ ਯੁੱਧ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਉਣਗੇ । ਪਰ ਉਸਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਰੱਖੀ । ਪੱਲੇ ਕਿਹਾ ਕਿ “ ਉਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਨੀ ਹੈ ? ਤੇ ਮੈਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਹਾਂ ? ‘ ‘ ਸੰਤੀ ਕਿਹਾ ” ਪੁੱਤ ਪਰਨੇ ਦੇ ਇਕ ਪਲੇ ਗੁੜ ਦੀ ਰੋੜੀ ਤੇ ਇਕ ਕਨੀ ਰੁਪਇਆ ਬੰਨ ਕੇ ਰੱਖੀ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਏ ਉਹ ਛੇਤੀ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਖਾਲੀ ਹੱਥੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨੇ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਜਰੂਰ ਪੱਲੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਹੁਣ ਪੱਲੇ ਨੇ ਮਾਂ ਦੇ ਆਖੇ ਲਗ ਇਕ ਸਾਫੇ ਦੇ ਪਲੇ ਗੁੜ ਤੋਂ ਰੁਪਿਆ ਬੰਨ ਲਿਆ ਤੇ ਲੱਕ ਦੁਆਲੇ ਲਪੇਟ ਲਿਆ । ਜਦੋਂ ਹਲ ਚਲਾਉਂਦਾ ਤਾਂ ਜੂਲੇ ਨਾਲ ਬੰਨ ਲੈਂਦਾ ਪਠੇ ਵਡਣ ਲਗਾ ਲੱਕ ਦੁਆਲੇ ਬੰਨ ਲੈਂਦਾ । ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਕਹੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ । ਕਈ ਹੱਥ ਜੋੜ ਬੇਨਤੀਆਂ ਕਰਦਾ ਕਹਿੰਦਾ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਕਦੋਂ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਵੋਗੇ । ਮਾਤਾ ਤਾਂ ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਦਿਲੋਂ ਯਾਦ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਉਹ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯਾਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਪੱਠੇ ਵੱਢ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਘੋੜੇ ਤੇ ਸਵਾਰ ਪੰਝੀ ਤੀਹ ਸਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਵਲੋਂ ਆ ਗਏ ਤਾਂ ਪੱਲੇ ਲਾਗੇ ਜਾ ਕੇ ਕਿਹਾ ” ਪਲਿੱਆ ਭਾਈ ! ਤੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਸੀਂ ਆ ਗਏ ਹਾਂ । ਇਹ ਲੱਕ ਦੁਆਲੇ ਕੀ ਬੰਨਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ? ‘ ‘ ਉਠਿਆ ਭਜ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਰਕਾਬ ਵਿਚ ਚਰਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ । ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਦੀ ਦੇਰ ਸੀ ਕਿ ਅੰਤਰ ਆਤਮਾ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਗਈ । ਚੌਰਾਸੀ ਦਾ ਗੇੜ ਮੁਕ ਗਿਆ । ਹੁਣ ਪੱਲਾ ਕਿਸੇ ਦੇ ਪੱਲੇ ਪੈ ਗਿਆ । ਜਿਸ ਜਗਤ ਰਖਿਅਕ ਦੇ ਪੱਲੇ ਪਿਆ ਹੈ , ਉਹ ਜਰੂਰ ਭਵ – ਸਾਗਰ ਤੋਂ ਪਾਰ ਉਤਾਰਾ ਕਰੇਗਾ । ਪਲੇ ਦੇ ਨੈਣਾਂ ਚੋਂ ਜਲ ਚਲ ਤੁਰਿਆ । ਵੈਰਾਗ ਦਾ ਜਲ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਨਮ ਜਨਮਾਤਰਾਂ ਦੀ ਮੈਲ ਧੋਤੀ ਗਈ । ਹਿਰਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਹੋ ਗਿਆ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਮਿਹਰ ਹੋ ਗਈ । ਪਲੇ ਦੇ ਸੀਸ ਨੂੰ ਉਪਰ ਚੁੱਕ ਬਚਨ ਕੀਤਾ । ਸਿੱਖਾ ਨਿਹਾਲ ਨਿਹਾਲ ॥ ! ਹੁਣ ਪੱਲੇ ਨੇ ਗੁੜ ਦੀ ਰੋੜੀ ਤੇ ਰੁਪਿਆ ਕਨੀਓ ਖੋਹਲ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਗੇ ਰੱਖ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਚਨ ਕੀਤਾ ਪਲਿਆ ਸਿੱਖ ਭੂਖੇ ਹਨ ਘਰ ਚਲ ਕੇ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਪਾਣੀ ਤਿਆਰ ਕਰ । ‘ ‘ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਬਚਨ ਸੁਣ ਪੱਲਾ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਬੋਲਿਆ ਕਿ “ ਧੰਨ ਭਾਗ ! ਸਾਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਅਵਸਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ । ਮਾਤਾ ਵੀ ਬੜੀ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਵੇਗੀ । ‘ ‘ ਚਲੋ ਮਹਾਰਾਜ ਘਰ ਸਾਡੇ । ਆਪਨੇ ਜੋ ਕੁਝ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ ਹੈ , ਉਹ ਹਾਜਰ ਕਰਾਂਗਾ । ਇਹ ਕਹਿ ਪੱਲਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅੱਗੇ ਅੱਗੇ ਭੱਜ ਉਠਿਆ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੇ ਸਿੱਖ ਪਿੱਛੋਂ ਘੋੜੇ ਲਾ ਲਏ । ਭਜ ਕੇ ਘਰ ਪੁੱਜ ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ “ ਉਹ ਮਾਤਾ ! ਉਹ ਮੇਰੀ ਚੰਗੀ ਮਾਤਾ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਏ ਹਨ । ਰਜ ਕੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਲੈ । ਨਾਲੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਛਕਣਾ ਹੈ । ਛੇਤੀ ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾ ਦੇਹ । ਮਾਤਾ ਅੱਜ ਸਾਡੇ ਭਾਗ ਖੁਲ੍ਹ ਗਏ ਹਨ । ਮਾਂ ਦੇ ਗਲ ਲਗ ਗਿਆ । ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਜਿਵੇਂ ਪਾਗਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਵੇ । ਉਹਦੀ ਮਾਤਾ ਵੀ ਸੁਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਗਈ । ਉਸ ਵੇਲੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਵਲ ਭੱਜੀ ਜਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨ ਫੜੇ ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨਾ ਤੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕ ਏਨੀ ਬਹਿਬਲ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਨਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਕਿੰਨੇ ਸਿੱਖ ਹਨ । ਅੰਦਰ ਜਿੰਨਾ ਕੁ ਆਟਾ ਸੀ , ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਪ੍ਰਾਤ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਗੁਨਣ ਲੱਗੀ । ਉਧਰ ਤੋੜੀ ਵਿੱਚ ਦਾਲ ਧਰ ਦਿੱਤੀ । ਪੱਲੇ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਮੰਜੇ ਤੇ ਚਾਦਰ ਵਿਛਾ ਕੇ ਬਿਠਾ ਦਿੱਤਾ । ਸਿੱਖਾ ਲਈ ਵੀ ਖੇਸ ਚਾਦਰਾਂ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਪੱਲਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਪੱਖਾ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਤੇ ਸੰਤੀ ਲੰਗਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲੱਗੀ । ਉਧਰ ਸਰਵਰੀਏ ਪੱਲੇ ਗਰੀਬ ਦੇ ਘਰ ਏਨੀ ਸੰਗਤ ਆਈ ਵੇਖ ਕੋਠਿਆਂ ਤੇ ਚੜ ਵੇਖਣ ਲੱਗੇ । ਤੇ ਹਸਣ ਤੇ ਮਖੌਲ ਉਡਾਨ ਲੱਗੇ ਕਿ “ ਵੇਖੀਏ ਸੰਤੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਟੀ ਕਿਵੇਂ ਖਵਾਏਗੀ । ‘ ‘ ਸਾਰਿਆਂ ਸਲਾਹ ਕਰ ਲਈ ਕਿ ਜੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰੋਂ ਆਟਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਹੁਦਾਰ ਮੰਗੀ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨਹੀਂ ਦੇਣੀ । ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਗੁਰੂ ਇਸ ਦੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਪਾਸ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਖਲਾਉਣ ਜੋਗਾ ਆਟਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਥੋਂ ਖਲਾਵੇਗੀ ” ਮੂਰਖਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਸਭਣਾ ਦਾ ਦਾਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਬੈਠਾ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਭਾਗਣਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਦੇਣੀ ।
ਸੰਤੀ ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾਈ ਗਈ ਆਟਾ ਮੁੱਕੇ ਹੀ ਨਾ ਰੋਟੀਆਂ ਦਾ ਢੇਰ ਲੱਗਾ ਗਿਆ । ਅੰਦਰ ਗਈ ਤਾਂ ਮਟਕਾ ਫਿਰ ਆਟੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ । ਸੰਤੀ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਨਿਕਲਿਆ “ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ! ਤੂੰ ਸੱਭ ਦੀ ਪਤ ਤੇ ਪੈਜ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਦਿਆਲੂ ਤੇਰਾ ਸ਼ੁਕਰ ਤੇਰੇ ਸ਼ੁਕਰ । ” ਰੋਟੀਆਂ ਪਕਾਈ ਗਈ । ਪੱਲੇ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਥਾਲ ਪਰੋਸ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅੱਗੇ ਰਖਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਚਨ ਕੀਤਾ ਕਿ “ ਪੱਲਿਆ ! ਪਹਿਲਾਂ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਲੰਗਰ ਛਕਾਓ ” ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੀ ਛਕ ਲਿਆ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ ਕੋਠਿਆਂ ਤੇ ਚੜਿਆ ਨੂੰ ਛਕਾਓ ” ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੀ ਛਕ ਲਿਆ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਨਿਓਦਰਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ । ਸਾਰੇ ਅਨਮਤੀਆਂ ਨੇ ਲੰਗਰ ਛਕਿਆ ਤਾਂ ਲੰਗਰ ਫਿਰ ਵੀ ਵੱਧ ਰਿਹਾ । ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਿਛੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਹੋਰਾਂ ਲੰਗਰ ਛਕਿਆ । ਲੰਗਰ ਛੱਕ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ | ਅਰਦਾਸ ਨਾਲ ਮਾਤਾ ਸੰਤੀ ਦੇ ਭਾਗ ਜਾਗ ਪਏ । ਪੱਲੇ ਨੇ ਮਾਤਾ ਸੰਤੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਚਾਰ ਜੁਗਾਂ ਲਈ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਕਾਇਮ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ।
ਉਪਰ ਦੱਸੀ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਸਖੀ ਸਰਵਰੀਆਂ ਦਾ ਹੰਕਾਰ ਟੁੱਟ ਗਿਆ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਚਰਨੀ ਵਾਰੀ ਵਾਰੀ ਆ ਢੱਠੇ । ਜਿਸ ਸੰਤੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੇ ਦੁਰਕਾਰਿਆ ਤੇ ਬਰਾਦਰੀ ਤੋਂ ਛੇਕਿਆ ਸੀ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਗੁਰੂ ਵਾਲਾ ਬਣ ਗਿਆ । ਹੁਕੀਆਂ ਆਦਿ ਪੀਣੀਆਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਪੱਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬਣ ਗਏ । ਸਿਦਕੀ ਮਾਤਾ ਆਪਣੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਪੱਲੇ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਤਾਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਈ ਹੋਈ । ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਭਾਈ ਪੱਲੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਮੰਜੀ ਸੌਂਪ ਕੇ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵੱਲ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ । ਬੜਾ ਤਕੜਾ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਬਣਿਆ । ਮਾਤਾ ਸੰਤੀ ਵੀ ਸੱਚਖੰਡ ਜਾ ਪਧਾਰੀ । ਬਾਬੇ ਪੱਲੇ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਬਤਾਲੇ ਬਾਬਾ ਉਤਮ ਸਿੰਘ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਾਲਿਆਂ ਇਕ ਬੜਾ ਸੁੰਦਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਤਰਸਿੱਕਾ।

11 ਮਾਰਚ 1783
ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲਸੇ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਜਿੱਤੇ ਜਿੱਤੇ ਛੱਡਿਆ
ਪਰ 1783 ਦਿੱਲੀ ਫਤਹਿ ਦਾ ਖਾਸ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ
ਕਰੋੜਸਿੰਘੀਆ ਮਿਸਲ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ 40000 ਫ਼ੌਜ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਇਸ ਵੇਲੇ ਨਾਲ ਸ: ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ , ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਸ:ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਭੰਗੀ ਆਦਿਕ ਸਰਦਾਰ ਵੀ ਸਨ ਯਮਨਾ ਦੇ ਬੁਰਾੜੀ ਘਾਟ ਤੇ ਜਾ ਰੁਕੇ ਫ਼ੌਜ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ ਚ ਵੰਡਿਆ 5000 ਦਾ ਜਥਾ ਅਜਮੇਰੀ ਗੇਟ ਵੱਲ ਭੇਜਿਆ ਤੇ 5000 ਦਾ ਜਥਾ ਮਜਨੂੰ ਟਿੱਲੇ ਤੇ ਤੈਨਾਤ ਕੀਤੀ ਬਾਕੀ 30 000 ਫ਼ੌਜ ਸਬਜ਼ੀ ਮੰਡੀ ਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਗੇਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰੁਕੀ ਇਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤਕ ਤੀਸ ਹਜ਼ਾਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਆ ਏ ਨਾਮ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਦੇਣ ਹੈ
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖ਼ਾਲਸੇ ਨੇ ਮਲਕਾਪੁਰ ਮੁਗਲਪੁਰ ਸਬਜ਼ੀ ਮੰਡੀ ਆਦਿ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਫਤਹਿ ਕੀਤੇ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਦਾ ਭੇਜਿਆ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਾ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਇਆ ਪਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦੇ ਕਰੜੇ ਹੱਥ ਦੇਖ ਦੌੜ ਕੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਚ ਜਾ ਲੁਕਿਆ ਮਗਰੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰ ਲਿਆ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੋ ਜਥਿਆ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਤਿੰਨ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਹੋਏ ਇਸ ਹਮਲੇ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਨੂੰ ਫਿਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾ ਤਾ ਉਹ ਭੱਜ ਕੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਅੰਦਰ ਜਾ ਲੁਕ ਗਿਆ
ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨੇ ਸਮੇਤ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਲਾਹੌਰੀ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਮੀਨਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨਗਾਰਖਾਨਾ ਲੰਘ ਕੇ ਦੀਵਾਨੇ ਆਮ ਪਹੁੰਚੇ ਕਿਲਾ ਫਤਹਿ ਕਰਕੇ ਖੁਸ਼ੀ ਚ ਰਣਜੀਤ ਨਗਾਰੇ ਤੇ ਚੋਬਾਂ ਲੱਗੀਆ ਜੈਕਾਰੇ ਗੂੰਜੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਸ਼ਾਹੀ ਝੰਡਾ ਲਾਹ ਕੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੇ ਖਾਲਸਾਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਝੂਲਾ ਦਿੱਤਾ
ਉ ਥਾਂ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹਜਹਾਨ , ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦਰਬਾਰ ਲਾਉਂਦਾ ਸੀ ਉੱਥੇ ਅੱਜ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ ਤੇ ਖ਼ਾਲਸਾਈ ਦਰਬਾਰ ਸਜਿਆ ਜਥੇਦਾਰ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੂੰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਨਾਲ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਥੇਦਾਰ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਚ ਬੈਠੇ ਇਕ ਸਿੱਖ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਚੌਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਹੀ ਕਿਲ੍ਹਾ ਜਿੱਥੋਂ ਜਥੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਲੇਵਾ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮੂਲੋ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦੇਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਹੋਏ ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਕੋਹ ਕੋਹ ਸ਼ਹੀਦੀ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਥੋ ਵਾਰ ਵਾਰ ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਨੂੰ ਫੌਜਾਂ ਚੜਦੀਆ ਸੀ ਅਜ ਉ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਥੱਲੇ ਸੀ ਖਾਲਸਾ ਤੱਖਤ ਤੇ ਬਿਰਾਜਿਆ ਕਰਨੀਨਾਮੇ ਚ ਕਹਿ ਗੁਰੂ ਬੋਲ ਪੂਰੇ ਹੋਗੇ
ਦਿੱਲੀ ਤੱਖਤ ਪਰ ਬਹੇਗੀ ਆਪ ਗੁਰੂ ਕੀ ਫੌਜ ।
ਛਤਰ ਝੁਲੇਗਾ ਸੀਸ ਪਰ ਬੜੀ ਕਰੇਗੀ ਮੌਜ । (ਕਰਨੀਨਾਮਾ)
ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੇ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਕਬਜ਼ਾ ਮਗਰੋਂ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਨੇ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਕੇ ਆਪਣਾ ਵਕੀਲ ਰਾਮ ਦਯਾਲ ਤੇ ਬੇਗਮ ਸਮਰੂ ਨੂੰ ਸੰਧੀ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਬੇਗਮ ਸਮਰੂ ਬੜੀ ਚੁਸਤ ਚਲਾਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਮਾਹਰ ਸੀ ਉਹਨੇ ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਭੈਣ ਬਣਕੇ ਦੋ ਮੰਗਾਂ ਰੱਖੀਆਂ ਇਕ ਤੇ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਖਸ਼ ਦਿਓ ਤੇ ਦੂਸਰਾ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਤੇ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਰਹੇ
ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਕੇ ਦੋ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਚਾਰ ਸ਼ਰਤਾਂ ਰੱਖੀਆਂ
ਪਹਿਲੀ ਸਾਰੀ ਦਿੱਲੀ ਚ ਜਿਸ ਜਿਸ ਥਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ ਨਾਲ ਹੈ ਉਹ ਲਿਖਤੀ ਰੂਪ ਚ ਖ਼ਾਲਸੇ ਨੂੰ ਸੌਪੀਆਂ ਜਾਣਾ
ਦੂਸਰੀ ਗੁਰ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਮਗਰੋ ਸ਼ਾਹੀ ਫੁਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਅਸਥਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਮਿਲੇ
ਤੀਸਰੀ ਕੋਤਵਾਲੀ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦੇ ਸਪੁਰਦ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਚ ਮਾਲ ਵਿਕਰੀ ਦੀ ਚੂੰਗੀ ਚੋ ਇੱਕ ਰੁਪਈਏ ਚੋ 6 ਆਨੇ ਮਤਲਬ 16 ਆਨੇ ਚੋ 6 ਆਨੇ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਖਾਲਸੇ ਨੂੰ ਦਾ ਹੋਊ
ਚੌਥੀ ਜਦੋਂ ਤਕ ਗੁਰੂ ਅਸਥਾਨ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਚਾਰ ਹਜਾਰ ਖਾਲਸਾ ਫੌਜ ਦਿੱਲੀ ਰਹੂ ਤੇ ਇਹਦਾ ਖਰਚਾ ਸਰਕਾਰੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੋਵੇਗਾ
ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਮੰਨ ਲਈਆਂ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ ਕੁਝ ਸਮੇ ਬਾਦ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਕਿਲ੍ਹੇ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਈ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆਂ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਨੇ ਇਕ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਇੱਕ ਲਾਲ ਪੱਥਰ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸਿੱਲ ਜਿਥੇ ਬੈਠ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹੁਕਮ ਕਰਦੇ ਸੀ ਏ ਸਿੱਲ 6 ਫੁੱਟ 4ਫੁਟ ਤੇ 9ਇੰਚ ਮੋਟੀ ਸੀ ਨੂੰ ਮੁੱਢੋ ਪੁਟ ਕੇ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਚ ਲਿਆ ਸੁੱਟੀ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਰਾਮਗੜੀਆ ਜੀ ਨੇ ਤੋਪਾੰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਵੀ ਲਿਆਂਦੀਆ
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਲਸੇ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਫਤਹਿ ਕਰਕੇ ਗੁਰ ਅਸਥਾਨਾਂ ਕਾਇਮ ਕੀਤੇ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਜਾਣ ਮਗਰੋਂ ਅਕਿਰਤਘਣ ਸ਼ਾਹ ਆਲਮ ਨੇ ਫਿਰ ਸ਼ਾਜਿਸਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ….

सोरठि महला ९ ॥ प्रीतम जानि लेहु मन माही ॥ अपने सुख सिउ ही जगु फांधिओ को काहू को नाही ॥१॥ रहाउ ॥ सुख मै आनि बहुतु मिलि बैठत रहत चहू दिसि घेरै ॥ बिपति परी सभ ही संगु छाडित कोऊ न आवत नेरै ॥१॥ घर की नारि बहुतु हितु जा सिउ सदा रहत संग लागी ॥ जब ही हंस तजी इह कांइआ प्रेत प्रेत करि भागी ॥२॥ इह बिधि को बिउहारु बनिओ है जा सिउ नेहु लगाइओ ॥ अंत बार नानक बिनु हरि जी कोऊ कामि न आइओ ॥३॥१२॥१३९॥

हे मित्र! (अपने) मन में यह बात पक्की तरह समझ ले, (कि) सारा संसार अपने सुख से ही बंधा हुआ है। कोई भी किसी का (अंत तक का साथी नहीं) बनता।१।रहाउ। हे सखा! (जब मनुख)! सुख में (होता है, तब) कई यार दोस्त मिल के (उसके पास)बैठते हैं, और, (उस को) चारों तरफ से घेरें रखतें हैं। (परन्तु जब उस पर कोई) मुसीबत आती है, तब सारे ही साथ छोड़ जाते हैं, (phir)कोई (उस के) पास नहीं आता।१।हे मित्र! घर की स्त्री (भी) जिससे बड़ा प्यार होता है, जो सदा (पति के) साथ लगी रहती है, जिस वक्त (पति की) जीवात्मा इस शरीर को छोड़ देती है, (स्त्री उससे ये कह के) परे हट जाती है कि ये मर चुका है मर चुका है।੨। हे नानक! (कह– हे मित्र! दुनिया का) इस तरह का व्यवहार बना हुआ है जिससे (मनुष्य ने) प्यार डाला हुआ है। (पर, हे मित्र! आखिरी समय में परमात्मा के बिना और कोई भी (मनुष्य की) मदद नहीं कर सकता।੩।੧੨।1੧੩੯।

ਅੰਗ : 634

ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੯ ॥ ਪ੍ਰੀਤਮ ਜਾਨਿ ਲੇਹੁ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥ ਅਪਨੇ ਸੁਖ ਸਿਉ ਹੀ ਜਗੁ ਫਾਂਧਿਓ ਕੋ ਕਾਹੂ ਕੋ ਨਾਹੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਸੁਖ ਮੈ ਆਨਿ ਬਹੁਤੁ ਮਿਲਿ ਬੈਠਤ ਰਹਤ ਚਹੂ ਦਿਸਿ ਘੇਰੈ ॥ ਬਿਪਤਿ ਪਰੀ ਸਭ ਹੀ ਸੰਗੁ ਛਾਡਿਤ ਕੋਊ ਨ ਆਵਤ ਨੇਰੈ ॥੧॥ ਘਰ ਕੀ ਨਾਰਿ ਬਹੁਤੁ ਹਿਤੁ ਜਾ ਸਿਉ ਸਦਾ ਰਹਤ ਸੰਗ ਲਾਗੀ ॥ ਜਬ ਹੀ ਹੰਸ ਤਜੀ ਇਹ ਕਾਂਇਆ ਪ੍ਰੇਤ ਪ੍ਰੇਤ ਕਰਿ ਭਾਗੀ ॥੨॥ ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੋ ਬਿਉਹਾਰੁ ਬਨਿਓ ਹੈ ਜਾ ਸਿਉ ਨੇਹੁ ਲਗਾਇਓ ॥ ਅੰਤ ਬਾਰ ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਜੀ ਕੋਊ ਕਾਮਿ ਨ ਆਇਓ ॥੩॥੧੨॥੧੩੯॥

ਅਰਥ : ਹੇ ਮਿੱਤਰ! (ਆਪਣੇ) ਮਨ ਵਿਚ (ਇਹ ਗੱਲ) ਪੱਕੀ ਕਰ ਕੇ ਸਮਝ ਲੈ, (ਕਿ) ਸਾਰਾ ਸੰਸਾਰ ਆਪਣੇ ਸੁਖ ਨਾਲ ਹੀ ਬੱਝਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੋਈ ਭੀ ਕਿਸੇ ਦਾ (ਤੋੜ ਨਿਭਣ ਵਾਲਾ ਸਾਥੀ) ਨਹੀਂ (ਬਣਦਾ)।੧।ਰਹਾਉ। ਹੇ ਮਿੱਤਰ! (ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ)! ਸੁਖ ਵਿਚ (ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਦੋਂ) ਕਈ ਯਾਰ ਦੋਸਤ ਮਿਲ ਕੇ (ਉਸ ਪਾਸ) ਬੈਠਦੇ ਹਨ, ਤੇ, (ਉਸ ਨੂੰ) ਚੌਹੀਂ ਪਾਸੀਂ ਘੇਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। (ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ) ਮੁਸੀਬਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਸਾਰੇ ਹੀ ਸਾਥ ਛੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, (ਫਿਰ) ਕੋਈ ਭੀ (ਉਸ ਦੇ) ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਢੁਕਦਾ।੧। ਹੇ ਮਿੱਤਰ! ਘਰ ਦੀ ਇਸਤ੍ਰੀ (ਭੀ) , ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੜਾ ਪਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੇਹੜੀ ਸਦਾ (ਖਸਮ ਦੇ) ਨਾਲ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਹੀ ਵੇਲੇ (ਪਤੀ ਦਾ) ਜੀਵਾਤਮਾ ਇਸ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਂਦਾ ਹੈ, (ਇਸਤ੍ਰੀ ਉਸ ਤੋਂ ਇਹ ਆਖ ਕੇ) ਪਰੇ ਹਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਰ ਚੁਕਾ ਹੈ ਮਰ ਚੁਕਾ ਹੈ।੨। ਹੇ ਨਾਨਕ! ਆਖ-ਹੇ ਮਿੱਤਰ! ਦੁਨੀਆ ਦਾ) ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਰਤਾਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ (ਮਨੁੱਖ ਨੇ) ਪਿਆਰ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। (ਪਰ, ਹੇ ਮਿੱਤਰ! ਅਖ਼ੀਰਲੇ ਸਮੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਭੀ (ਮਨੁੱਖ ਦੀ) ਮਦਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ।੩।੧੨।੧੩੯।

सोरठि महला ५ घरु १ असटपदीआ ੴ सतिगुर प्रसादि ॥ सभु जगु जिनहि उपाइआ भाई करण कारण समरथु ॥ जीउ पिंडु जिनि साजिआ भाई दे करि अपणी वथु ॥ किनि कहीऐ किउ देखीऐ भाई करता एकु अकथु ॥ गुरु गोविंदु सलाहीऐ भाई जिस ते जापै तथु ॥१॥ मेरे मन जपीऐ हरि भगवंता ॥ नाम दानु देइ जन अपने दूख दरद का हंता ॥ रहाउ ॥ मेरे मन जपीऐ हरि भगवंता ॥ नाम दानु देइ जन अपने दूख दरद का हंता ॥ रहाउ ॥ जा कै घरि सभु किछु है भाई नउ निधि भरे भंडार ॥ तिस की कीमति ना पवै भाई ऊचा अगम अपार ॥ जीअ जंत प्रतिपालदा भाई नित नित करदा सार ॥ सतिगुरु पूरा भेटीऐ भाई सबदि मिलावणहार ॥२॥

राग सोरठि, घर १ में गुरु अर्जनदेव जी की आठ बन्दों वाली बाणी। अकाल पुरख एक है और सतगुरु की कृपा द्वारा मिलता है। हे भाई! जिस परमात्मा ने आप ही सारा जगत पैदा किया है, जो सरे जगत का मूल है, जो सारी ताकतों का मालिक है, जिस ने अपनी ताकत दे कर (मनुख की) जान और सरीर पैदा किया है, वह करतार (तो) किसी भी तरह बयां नहीं किया जा सकता। हे भाई! उस करतार का सवरूप बताया नहीं जा सकता। उस को कैसे देखा जाये? हे भाई! गोबिंद के रूप गुरु की सिफत करनी चाहिये, क्योंकि गुरु से ही सरे जगत के मूल की सूझ पाई जा सकती है॥१॥ हे मेरे मन! (सदा) हरी परमात्मा का नाम जपना चाहिए। वह भगवन अपने सेवक को अपने नाम की दात देता है। वह सारे दुःख और पीड़ा का नास करने वाला है॥रहाउ॥ हे भाई! जिस प्रभू के घर में हरेक चीज मौजूद है, जिस के घर में जगत के सारे नौ ही खजाने विद्यमान हैं, जिसके घर में भंडारे भरे पड़े हैं, उसका मूल्य नहीं आंका जा सकता। वह सबसे ऊँचा है, वह अपहुँच है, वह बेअंत है। हे भाई! वह प्रभू सारे जीवों की पालना करता है, वह सदा ही (सब जीवों की) संभाल करता है। (उसका दर्शन करने के लिए) हे भाई! पूरे गुरू को मिलना चाहिए, (गुरू ही अपने) शबद में जोड़ के परमात्मा के साथ मिला सकने वाला है।२।

ਅੰਗ : 639

ਸੋਰਠਿ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧ ਅਸਟਪਦੀਆ ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਸਭੁ ਜਗੁ ਜਿਨਹਿ ਉਪਾਇਆ ਭਾਈ ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥੁ ॥ ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਜਿਨਿ ਸਾਜਿਆ ਭਾਈ ਦੇ ਕਰਿ ਅਪਣੀ ਵਥੁ ॥ ਕਿਨਿ ਕਹੀਐ ਕਿਉ ਦੇਖੀਐ ਭਾਈ ਕਰਤਾ ਏਕੁ ਅਕਥੁ ॥ ਗੁਰੁ ਗੋਵਿੰਦੁ ਸਲਾਹੀਐ ਭਾਈ ਜਿਸ ਤੇ ਜਾਪੈ ਤਥੁ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਮਨ ਜਪੀਐ ਹਰਿ ਭਗਵੰਤਾ ॥ ਨਾਮ ਦਾਨੁ ਦੇਇ ਜਨ ਅਪਨੇ ਦੂਖ ਦਰਦ ਕਾ ਹੰਤਾ ॥ ਰਹਾਉ ॥ ਜਾ ਕੈ ਘਰਿ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਹੈ ਭਾਈ ਨਉ ਨਿਧਿ ਭਰੇ ਭੰਡਾਰ ॥ ਤਿਸ ਕੀ ਕੀਮਤਿ ਨਾ ਪਵੈ ਭਾਈ ਊਚਾ ਅਗਮ ਅਪਾਰ ॥ ਜੀਅ ਜੰਤ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਦਾ ਭਾਈ ਨਿਤ ਨਿਤ ਕਰਦਾ ਸਾਰ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਭੇਟੀਐ ਭਾਈ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਣਹਾਰ ॥੨॥

ਅਰਥ : ਰਾਗ ਸੋਰਠਿ, ਘਰ ੧ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਅੱਠ-ਬੰਦਾਂ ਵਾਲੀ ਬਾਣੀ। ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਸਾਰਾ ਜਗਤ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਜਗਤ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੱਤਿਆ ਦੇ ਕੇ (ਮਨੁੱਖ ਦਾ) ਜਿੰਦ ਤੇ ਸਰੀਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਰਤਾਰ (ਤਾਂ) ਕਿਸੇ ਪਾਸੋਂ ਭੀ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਹੇ ਭਾਈ! ਉਹ ਕਰਤਾਰ ਦਾ ਸਰੂਪ ਦਸਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾਏ? ਹੇ ਭਾਈ! ਗੋਬਿੰਦ ਦੇ ਰੂਪ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਪਾਸੋਂ ਹੀ ਸਾਰੇ ਜਗਤ ਦੇ ਮੂਲ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸੂਝ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ ॥੧॥ ਹੇ ਮੇਰੇ ਮਨ! (ਸਦਾ) ਹਰੀ ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਭਗਵਾਨ ਆਪਣੇ ਸੇਵਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਦੀ ਦਾਤਿ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਪੀੜਾਂ ਦਾ ਨਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ॥ ਰਹਾਉ॥ ਹੇ ਭਾਈ! ਜਿਸ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਜਗਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਨੌ ਹੀ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਭੰਡਾਰੇ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਲ ਨਹੀਂ ਪੈ ਸਕਦਾ, ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਹੈ, ਉਹ ਅਪਹੁੰਚ ਹੈ, ਉਹ ਬੇਅੰਤ ਹੈ। ਹੇ ਭਾਈ! ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਦਾ ਹੀ (ਸਭ ਜੀਵਾਂ ਦੀ) ਸੰਭਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। (ਉਸ ਦਾ ਦਰਸਨ ਕਰਨ ਲਈ) ਹੇ ਭਾਈ! ਪੂਰੇ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, (ਗੁਰੂ ਹੀ ਆਪਣੇ) ਸ਼ਬਦ ਵਿਚ ਜੋੜ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਸਕਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।੨।